مروری بر GSB و PGSB خدمتی از دولت الکترونیک

دولت‌ها در سرتاسر جهان برای افزایش چابکی، نوآوری، اتصال و شفافیت خود سخت کار می‌کنند و در نتیجه آن تحولاتی در دولت‌ها مشاهده می شود که با هدف نهایی مشارکت و توانمندسازی شهروندان و ایجاد اقتصادهای مبتنی بر دانش رقابتی انجام شده است.

دولت الکترونیک کانالی برای تقویت کارایی عملیات دولت در چهار سطح است:

• دولت به شهروند (G2C)
• دولت به کسب و کار (G2B)
• دولت به کارکنان (G2E)
• دولت به دولت (G2G)

خدمات سطح G2B و G2G، ارتباطات کلیدی برای تعامل الکترونیکی با مردم، دستیابی به اهداف استراتژیک دولت و تحقق آن است و واضح است که تکنولوژی یک تسریع کننده مطمئن در افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی می‌باشد. استفاده از ICT در دولت و ایجاد زیربنای دولت الکترونیک کمک می کند یک محیط تجاری شکوفا و مدرن (مخصوصاً برای شرکت‌های کوچک و متوسط) از طریق ساده و مؤثر کردن مبادلات و ارتباطات بین دولت و تجارت ایجاد شود و با از بین بردن افزونگی در فرایندها و اهمیت دادن به ارائه سریع و مؤثر خدمات دولت الکترونیک شرایطی را به وجود می‌آورد که باعث جذب سرمایه‌گذاران می‌گردد.

ویژگی بنیادین دولت الکترونیکی ارائه خدمات عمومی با هزینه کمتر و اثربخشی بالاتر می‌باشد. دولت الکترونیکی سعی می‌کند ارتباطات بین دولت و مردم و مردم با هم را تسهیل نماید. همچنین شیوه‌ای جدید از انجام وظایف دولت‌ها با استفاده از فناوری‌های جدید اطلاعات و ارتباطات می‌باشد. این شیوه برای افراد تسهیلات لازم جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت خدمات و ارائه فرصت‌های گسترده‌تر برای مشارکت در فرآیندها و نهادهای مردم سالار را فراهم می‌سازد.

مشتریان دولت الکترونیک

مشتریان دولت الکترونیکی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• مردم 
• بنگاه‌های تجاری
• مؤسسات و سازمان‌های دولتی

خدمات دولت الکترونیک در ایران

با توجه به ضرورت رعایت ملاحظات امنیتی و تبادل خدمات در بستری امن و اختصاصی بین دستگاه‌های اجرایی، گذرگاه GSB در شبکه‌ای جداگانه و منفصل از اینترنت و گذرگاه PGSB به‌منظور ارائه خدمات دولت الکترونیک به کسب‌وکارها و شرکت‌های خصوصی و از طریق اینترنت راه‌اندازی شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند.

1.گذرگاه خدمات دولت (GSB)

GSB (Government Service Bus) تبادل اطلاعات و خدمات در بین سازمان های دولتی است و برای به اشتراک‌گذاری و ادغام داده‌های دولتی برای تسهیل اهرم‌های سرمایه‌گذاری بهتر در سیستم‌های فناوری اطلاعات و بهبود قابلیت‌های مدیریتی ایجاد شده است. در این روش ارتباط امنی بین دولت‌ها و یا ارگان‌های درون دولت برقرار است، اغلب خدمات دولتی با یکدیگر مرتبط بوده و هر یک از ارگان ها می‌توانند خدماتی به یکدیگر ارائه کنند. و بدین ترتیب مدیریت اجرایی کیفیت بیشتری خواهد داشت.

اهداف، ابعاد و مزايای  GSB

اشتراک‌گذاری اطلاعات در بین سازمان‌های دولتی مزایای زیادی دارد، از جمله:

• کاهش هزینه‌ها (جمع‌آوری اطلاعات، مدیریت اطلاعات، استفاده از اطلاعات و زیرساخت‌های مشترک)
• بهبود فرایند‌ها از طریق ایجاد بستری یکپارچه برای تحویل خدمات
• حفظ و بهبود امنیت ملی و سلامت عمومی
• تبادل سریع اطلاعات و داده‌ها بین سازمان‌ها 
• ارائه خدمات بهتر
• کاهش طول فرایندهای اداری و بهبود اعتماد میان دولت و شهروندان

در واقع دولت الکترونیک می‌تواند به جلوگیری از ایجاد بن‌بست‌های ارتباطی کمک کند، زیرا بخش های مختلف می‌توانند به هم متصل شود. اطلاعات را می‌توان در لحظه به اشتراک گذاشت و به آنها دسترسی داشت. این تبادلات شامل تبادل افقی (بین نهادهای دولتی مختلف)، تبادل عمودی (بین نهادهای دولتی ملی و محلی و در سطوح مختلف) می‌شود.

تأثیر رهبری در سطح بالا، ارتباط و تعامل دوجانبه، سازگاری، حمایت مدیریت عالی، هزینه‌های مالی، فرایند امنیت، مزایا و ریسک‌های مورد انتظار بر میزان اشتراک اطلاعات میان سازمان‌های دولتی از دیگر مزایای گذرگاه خدمات دولت است.

2.گذرگاه خدمات عمومی دولت (PGSB)

هدف  (Public Government Service Bus ) PGSB از بین بردن قانون‌شکنی، صرفه‌جویی در زمان، صرفه جویی در هزینه، ایجاد شفافیت در محیط کسب‌وکار و در عین حال تعامل با دولت است. گذرگاه خدمات عمومی دولت ، دولت‌ها و سازمان‌های مرتبط را قادر می‌سازد تا راحت‌تر با هم کار کنند تا با خطوط کلیدی کسب‌وکار، خدمات بهتری را به شهروندان ارائه دهند.

ابعاد و مزايای PGSB:

از قابلیت‌های PGSB می توان به ارائه دسترسی یک مرحله‌ای به اطلاعات و فعال کردن ارتباط دیجیتال با استفاده از زبان های برنامه نویسی مثل XML،  ارائه شفافیت و کارایی با در دسترس قرار دادن خدمات و اطلاعات از راه دور و سریع اشاره کرده که برای کمک به کارآفرینان یا کسب‌وکارها ایجاد شده است که ضمن استفاده از داده‌ها با سرعت بیشتر در تسهیل امور و اتصال کانال تبادل اطلاعات فروشندگان به خریداران تاثیر بسزایی دارد.

GSB	PGSB
سیستم‌های واسط نرم‌افزاری و سخت‌افزاری با ساختاری یکپارچه	تبادل اطلاعات بین خدمت‌دهندگان یا سرویس‌دهندگان (ارگانهای دولتی) وخدمت‌گیرندگان (شرکت‌های دانش بنیان خصوصی	مفهوم
تسهیل تبادل اطلاعات ناهمگون دولت	تسهیل و برقراری اطلاعاتی نوین بین ارگان‌ها و شرکت‌ها، فرایند و پروسه های اداری، سرعت تبادل اطلاعات بالا، در محیطی با امنیت مطلوب‌تر	هدف
تبادل اطلاعات میان سازمان‌های دولتی به صورت امن و در حداقل زمان ممکن	ارائه خدمت و کمک به رونق کسب‌وکارهای عموم مردم	راهکار
منفصل از اینترنت	متصل به اینترنت	بستر گذرگاه
خدمتG2G	خدمت G2B	نوع خدمت

در پایان می‌توان گفت دولت الکترونیک خلق شد تا  اطمینان  حاصل شود همه شهروندان به گونه‌ای یکسان از فرصت مشارکت در تصمیماتی که به نوعی بر وضعیت و کیفیت زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، برخوردارند. این شکل جدید از حکومت‌داری، شهروندان را از مصرف‌کنندگان منفعل خدمات دولتی به بازیگران فعال تبدیل می‌کند به این معنی که شهروندان می‌توانند درباره نوع خدماتی که به آن نیاز دارند اظهارنظر کنند. دولت الکترونیک امکانات گسترده‌ای را برای عینیت یافتن آرمان‌های حکومت‌داری خوب فراهم می‌کند و با به‌کارگیری فناوری‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی به بهبود فرآیندهایی همچون ارائه خدمات در بخش عمومی، تسریع ارائه خدمات به شهروندان، پاسخگوتر شدن مأموران دولتی، شفاف شدن اطلاعات، کاهش فاصله میان مردم و دولتمردان، مشارکت اثربخش‌تر شهروندان و اعضای جامعه مدنی در فرآیند تصمیم‌گیری عمومی، گسترش عدالت اجتماعی از طریق فرصت‌های برابر افراد برای دسترسی به اطلاعات کمک شایانی می‌کند و حکومت‌ها چنانچه بخواهند در مسیر تحقق حکومت‌داری خوب حرکت کنند باید به ابزار نیرومندی همچون دولت الکترونیک مسلح باشند.

در ایران نیز خدمات PGSB که در گذشته با اسم سروا از آن یاد می‌شد به شرکت سیتاد به عنوان اپراتور اول گذرگاه عمومی خدمات دولت واگذار شده است. همچنین سیتاد مجوز ارائه خدمات GSB نیز دارد. کسب‌وکارها می‌توانند در صورت اخذ مجوز از دستگاه‌های اجرایی یا سازمان سرویس‌دهنده سرویس مورد نیاز خود را از سیتاد دریافت کنند. در بازارچه خدمات سیتاد سرویس‌هایی مثل سرویس شاهکار از سازمان تنظیم مقررات، سرویس استعلام هویت ثبت‌احوال، سرویس استعلام کد پستی شرکت پست و بیش از 600 سرویس فعال دیگر در دسترس کسب‌وکار است. در صورت نیاز کسب‌وکارها می‌توانند از طریق تماس با تلفن مستقیم 02142861428 و یا از طریق فرم درخواست مشاوره اطلاعات بیشتری در خصوص گذرگاه خدمات دولت دریافت نمایند.