چالش‌های دولت الکترونیک در کشورهای در حال توسعه
اجرای دولت الکترونیک می‌تواند خدمات دولت به ذینفعانش را بهبود بخشد. با این حال، چالش‌های بسیاری وجود دارد که مانع اجرای صحیح آن می‌شود. در این مقاله به دلایل شکست‌های زیاد پروژه‌های دولت الکترونیک در کشورهای در حال توسعه می‌پردازیم و هدف شناسایی و پیشنهاد یک چارچوب کلی از چالش‌های اجرای دولت الکترونیک در کشورهای در حال توسعه، عمدتاً در آسیا و آفریقا، است.
دولت الکترونیک را می‌توان استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی (مانند شبکه‌های گسترده، اینترنت و بر مبنای تلفن همراه) توسط سازمان‌های دولتی تعریف کرد که که توانایی تغییر روابط با شهروندان، کسب‌وکارها و سایر بازوهای دولت را دارند. هدف اصلی دولت الکترونیک توسعه یک دولت دیجیتال به منظور ارائه خدمات و اطلاعات عمومی به شهروندان به صورت الکترونیکی است.
اساسی‌ترین زیرساخت برای تبدیل از دولت سنتی به دولت الکترونیک، فناوری اطلاعات (IT) است که نقش مهمی در تسهیل برنامه‌های تغییر سازمانی ایفا می‌کند. اجرای دولت الکترونیک می‌تواند خدمات دولت به ذینفعان خود را به ویژه برای کشورهای در حال توسعه بهبود ببخشد. سه مزیت برتر دولت الکترونیک برای گروه ها یا نقش‌های ذینفع عبارتند از: استفاده و دسترسی آسان، فراگیر بودن، محرمانه بودن و حفظ حریم خصوصی. با این حال، چالش‌هایی که در اجرای دولت الکترونیک وجود دارد می‌تواند پروژه را با شکست مواجه کند.
بیش از 40 پروژه دولت الکترونیک در کشورهای در حال توسعه، به اجرا درآمدند که 35 درصد شکست قطعی و 50 درصد تا حدی شکست داشته‌اند و تنها 15 درصد موفقیت آمیز بوده است. نرخ شکست در کشورهای در حال توسعه به دلیل چالش‌های فراوانی که دولت با آن مواجه است، بالاتر است.
تمرکز در اجرای دولت الکترونیکی تفاوت اصلی بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است، جایی که دولت الکترونیک در کشورهای در حال توسعه بر شفافیت و مبارزه با فساد تمرکز دارد. متأسفانه استراتژی‌ها و تجربیات کشورهای توسعه یافته به دلیل تفاوت در شرایط فنی و اجتماعی ممکن است مستقیماً برای کشورهای در حال توسعه قابل اجرا نباشد. تفاوت بلوغ زیرساخت‌های فنی و غیرفنی نیازمند استراتژی‌های متفاوتی است.
| زیرساخت فناوری اطلاعات | فقدان مهارت‌های تکنولوژیک در بین رهبران |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | فقدان مهارت‌های تکنولوژیک در بین کارکنان |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | فقدان مهارت‌های فناورانه در بین شهروندان |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | فقدان مهارت‌های فناورانه در بین افراد ناتوان |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | فقدان صلاحیت‌های مورد نیاز کارکنان/ توسعه‌دهندگان فناوری اطلاعات دولتی |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | عدم وجود سخت‌افزار، نگهداری و یا به‌روزرسانی |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | عدم وجود نرم‌افزار، نگهداری و یا به‌روزرسانی |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | نبود سیستم‌های ارتباطی |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | فقدان اطلاعات دیجیتالی |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | عدم وجود سیستم‌های یکپارچه |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | عدم قابلیت همکاری |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | عدم وجود پویایی |
| زیرساخت فناوری اطلاعات | در دسترس بودن و حفظ داده‌ها |
| مسائل مدیریتی | توجه از بالای هرم در دولت‌های اداری |
| مسائل مدیریتی | نیروی کار و مقاومت در برابر تغییر |
| مسائل مدیریتی | عدم شفافیت |
| مسائل مدیریتی | گردش نیروی کار |
| مسائل مدیریتی | همکاری و هماهنگی |
| فرهنگ دیجیتال | شکاف دیجیتال |
| فرهنگ دیجیتال | عدم آگاهی |
| فرهنگ دیجیتال | عدم اعتماد |
| قوانین و قانون‌گذاری | به روز شدن قوانین در راستای بازشناسی اسناد و تراکنش‌های الکترونیکی |
| قوانین و قانون‌گذاری | سیاست‌ها به جای اینکه مانع دولت الکترونیک شوند، حمایت گر باشند. |
| بودجه بندی | کمبود بودجه به طور کلی |
| بودجه بندی | کمبود منابع مالی |
| بودجه بندی | عدم مدیریت منابع در دسترس |
| بودجه بندی | فساد و سوء استفاده از پول عمومی |
اگرچه چارچوب چالش‌ها به‌اندازه کافی کامل است، اما چالش‌هایی مانند توسعه‌دهنده دولت الکترونیکی، تعلیم، آموزش و ایجاد انگیزه برای کاربر و وجود دارد که ذکر نشده است. این چالش‌ها می‌توانند در دسته‌بندی منابع انسانی قرار گیرند.
دولت الکترونیکی موفق حداکثر 20 درصد فناوری و حداقل 80 درصد مربوط به افراد، فرآیندها و سازمان‌ها است. بر این اساس، چارچوب چالش‌ها با افزودن کلید منابع انسانی تکمیل می‌شود. کلید منابع انسانی شامل تعلیم، آموزش، انگیزه، کمبود مهارت و سایر عواملی است که از کاربر یا توسعه‌دهنده اجرای دولت الکترونیک پشتیبانی می‌کند.
چارچوب چالش‌های جدید اجرای دولت الکترونیک
به طور خلاصه می‌توان گفت چالش‌های پیاده‌سازی دولت الکترونیک را می‌توان به 5 دسته طبقه‌بندی کرد که عبارت‌اند از: زیرساخت فناوری اطلاعات، موضوعات مدیریتی، فرهنگ دیجیتال، بودجه، قوانین و قانون‌گذاری، و منابع انسانی. هر دسته دارای نکات مهم و مفصلی است. زیرساخت IT نشان‌دهنده کمبود سخت‌افزار، نرم‌افزار، نگهداری و به‌روزرسانی سیستم، سیستم‌های ارتباطی، سیستم‌های یکپارچه‌سازی و غیره است. مسائل مدیریتی شامل توجه از بالای هرم، نیروی کار و مقاومت در برابر تغییر، عدم شفافیت، جابجایی نیروی کار و همکاری و هماهنگی است. درحالی‌که فرهنگ دیجیتال به سه جنبه تقسیم می‌شود: شکاف دیجیتال، عدم آگاهی و عدم اعتماد.
چالش‌های بودجه به کمبود بودجه به‌طورکلی، کمبود منابع مالی، عدم مدیریت منابع در دسترس، و فساد و سوءاستفاده از پول عمومی تقسیم می‌شود. متاسفانه اغلب قوانین و مقررات کلیدی با دقت وضع نمی شود. درنهایت، منابع انسانی شامل تعلیم، آموزش، انگیزه، کمبود مهارت و سایر عواملی است که از کاربر یا توسعه‌دهنده اجرای دولت الکترونیک حمایت می‌کند. اگرچه این چالش‌ها می‌توانند مانع اجرای دولت الکترونیک شوند، اما همچنان می‌توانند فرصت‌هایی نیز ایجاد کنند. دولت باید به این چالش‌ها توجه کند تا اجرای موفق دولت الکترونیک را تضمین کند.
در ایران نیز یکی از چالش های مهم دولت الکترونیک، سرعت و سهولت دسترسی کسب و کارها به خدمات دولتی است. سازمان فناوری اطلاعات با انتخاب سیتاد، به عنوان اپراتور اول گذرگاه خدمات دولت (GSB) و اپراتور اول گذرگاه عمومی خدمات دولت (PGSB) به عنوان یکی از شرکت های پیشگام در ارائه خدمات به منظور حرکت به سمت دولت الکترونیک، تلاش می کند با بهره مندی از روش های نوین انجام خدمات با افزایش دقت، سرعت، شفافیت و کاهش هزینه، نتایجی با کیفیت بیشترارائه نماید. یکپارچه سازی، تجمیع و عرضه متمرکز خدمات دولت، ماموریت سیتاد در پروژه PGSB و GSB است. امید است این پروژه ملی، تاثیری شگرف در مباحث دولت الکترونیک داشته باشد.
دیدگاهتان را بنویسید